01.11.2016

İLÇEMİZİN TARİHİ

 

İLÇEMİZİN TARİHİ

M.Ö. 680’ li yıllara kadar  Urartu hakimiyetinde kalan Hanak’ ın yazılı kaynaklarda bilinen ilk ismin Kırmalar mevkiindeki Kaya yazıtından alınan Urartuca bilgilere dayanılarak “ Tariu” olduğu anlaşılmaktadır.

Çeşitli  medeniyetlere beşiklik eden  Hanak Oğuzların eline geçtikten sonra farklı isimlerle anılmıştır. (Kanak- Kanık)  Oğuz boylarından  (Kıpçak) ağzıyla  “ KHANAH” oymağından  kalma olduğu  sanılmaktadır.  Zamanla baştaki “ K” harfi düşüp  ismin sonundaki  “H”  harfi telaffuz  zorluğundan dolayı “K”  harfine dönüşerek Türkçe büyük ses uyumuna  uygun hale gelmiş ve   “Hanak” olmuştur.

İlçeye bağlı  Karakale köyü ortaçağda ilbeyi merkezi idi. Bugünde köyde  eski şehrin harabeleri mevcuttur. Kırmalar mevkiinde bulunan Kaya Yazıtı şehrin tarihine ışık tutmaktadır.

Selamverdi mahallesinde bulunan Kilise  kalıntısı  ile şehrin Güneybatısında merkeze yaklaşık 5 km.   mesafede   bulunan  Kırnav Kalesi   tarihi değere   sahip  yerlerdir. Ayrıca  “ Harosman”   adıyla  maruf  Ortakent yakınlarında bulunan kaya oymalı, irili ufaklı mağaralar tarihçi ve arkeologların araştırma  ve tetkiklerini beklemektedir.
                          

Osmanlı taşra teşkilatı ve  eyalet sistemi içinde Hanak ve yöresinin “Meşe Ardahan”  namıyla ve “ Küçük Ardahan”  olarak yer aldığını biliyoruz.

İsmail HAKKI  Uzunçarşılı,  eserinde Erzurum  eyaletine  bağlı  olarak Liva-ı  Ardahan’ dan  başka Liva-ı  Küçük Ardahan  sancağının da mevcudiyeti bildirilmektedir. Kast edilen bu ismin Ardahan’ ın  doğusunda bulunan bölgeler ve dolaysıyla Hanak ve yöresi olduğu kuvvetle muhtemeldir. 

Hanak, 93 Harbi olarak bilinen  1877-1878 Osmanlı- Rus savaşından sonra 3 Mart 1878’ de  imzalanan Ayestefanos  Andlaşması ile Elviye-i Selâse  (üçvilayet) den  olan Ardahan ile birlikte Rusya’ ya  savaş tazminatı olarak  verilmiştir. Rusya’ nın  I. Dünya Savaşı devam ederken Bolşevik ihtilaline  sahne olması  nedeniyle savaştan çekilmesinden sonra imzalanmak sorunda kaldığı Brestlitowsk Barışı   ( 3 Mart 1918 )  ile Bolşevik Rusya  buraları Osmanlı Devleti’ ne teslim  etmek zorunda kalmıştır. 30 Ekim 1918’ de  Mondros Mütarekesiyle  tekrar elden çıkan Hanak, 3 Aralık 1920’ de  imzalanan  Gümrü Antlaşmasıyla resmi olarak Gürcülerden  alınmıştır. Fakat  bu tarih  Ardahan’ ın Türkiye’ ye İltihak tarihi olup asıl Milis Kuvvetleriyle  düşman işgalinden  kurtuluş tarihi 1 Marttır. 11 Mart 1921 tarihinde yapılan Moskova Antlaşması  ile bu durum siyasi sonuca bağlanmıştır. Ardahan’ ın  nahiyesi iken 1958 yılında ilçe olmuştur.